Dünya genelinde su arzı ve talebi arasındaki fark gittikçe kapanıyor. Küresel iklim değişikliğinin de etkisiyle, yerküremiz kuraklığa doğru hızla ilerliyor. ‘Sıfır günü’ olarak tanımlanan; muslukların akmadığı, insanların su bulabilmek için yoğun çaba göstereceği ‘gün’ için bilim insanlarının yanı sıra kamu idarecileri de kafa yoruyor. Birçok bilim insanına göre çare; halkın ulaşabileceği ortak çeşmelerin inşasından geçiyor.
DÜNYA METROPELLERİNDE BİRİNCİ GÜNDEM
Halka açık ‘çeşmeler’ Londra, Los Angeles, Mumbai gibi metropollerde de gündemin üst sırasında. Kentte eskiden yapılan ancak şu an atıl durumdaki çeşmeler tartışma konusu. Söz konusu şehirlerde yaşayanlar çeşmelerin ihya edilip kullanıma açılmasını istiyor.
İSTANBUL ÖRNEĞİ
Halkın temiz ve sağlıklı suya erişebilmesi için tarihteki en büyük fedakarlığı veren devlet olarak tanınan Osmanlı’nın birer sanat şaheseri sebilleri de tartışmalar için ‘örnek’ gösteriliyor.
Son olarak ABD merkezli Bloomberg, İstanbul’daki Osmanlı dönemi sebillerini içeren bir haber dosyası hazırladı.
“BEDAVA SU BÜYÜK BİR MEDENİYETİN GÖSTERGESİ”
Haberde “Bedava su sağlamak büyük bir medeniyetin göstergesidir” vurgusuyla, ayrıca birer tarihi eser olan İstanbul’daki Osmanlı dönemi sebilleri mercek altına alındı. Haberde ayrıca; İstanbul başta olmak üzere yurt genelindeki tarihi çeşmelerin yenilenmeye başladığına dikkat çekildi.
“Osmanlılar için içme suyu sağlamak deyim yerindeyse bir hayırseverlikti, hatta görevdi. Bu sebeple özellikle İstanbul’da şehri süsleyen yüzlerce tarihi çeşme ile karşılaşıyoruz” tespitinin yer aldığı haberde; su kemeri ve sarnıçlara da vurgu yapıldı.
Haberde; Osmanlılarda 14. yüzyıldan beri görülen sebillerin; İngiltere ve ABD gibi ülkelerde ise ancak 19’uncu yüzyılda keşfedildiğine dikkat çekildi.
Osmanlı dönemi sebilleri hakkında yaptığı akademik çalışmalarla bilinen Ordu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şerife Tali, dünyaya örnek gösterilen sebilleri ve son durumlarını hurriyet.com.tr’ye anlattı.
ÖZEL GÜNLERDE BAL VE ŞERBET AKARDI
Türk Mimarisine özgü yapılar olan sebillerin, yoldan gelen geçene parasız, hayır amaçlı su dağıtılan yerler olduğunu hatırlatan Tali, “Sebiller de ayrıca bayram veya kandiller gibi özel gece ve günlerde şerbet, bal şerbeti, çeşitli meyve suları veya iyi içme suyu dağıtılan eserlerdir. Bu amaçların dışında en önemli amaç aslında banilerine sürekli hayır dua getiren yapılar olmasıdır. Bu Osmanlıda beniler için en iyi gerekçedir” diye konuştu.
SARAY VE SARAY MENSUPLARI ÖNCÜ OLDU
Sebilin sadece ‘suyun ulaştırılmasından ziyade’ birer de sanat eseri olduğuna vurgu yapan Tali şu tespitlerde bulundu;
‘ÇOK PARASI OLMAYANLAR DA KÜÇÜK SEBİLLER YAPTIRIRDI’
ZAMANLA ÖNEMLERİNİ KAYBETTİLER
“Önemli uygarlıklara başkentlik yapan, bu kültürlerin izlerini bugüne kadar taşıyan İstanbul, sebil mimarisi ile önemli ve tek merkezdir” diyen Profesör Tali, İstanbul’un her bir köşesini süsleyen, halka hizmet amaçlı yapılan hayır kurumları olarak sebillerin bütün ihtişamlarına rağmen kapıları kapatılarak kendi fonksiyonlarında önemlerini kaybettiklerine dikkat çekti.
“ÇOĞU BOŞ BİR KISMI BÜFE OLDU”
Günümüz İstanbul’unu da yorumlayan Tali şunları kaydetti;
TEK ÖRNEK VALİDE CAMİ SEBİLİ
